Grzyby funkcjonalne

Królestwo grzybów

Grzyby, choć często niedoceniane, są źródłem substancji aktywnych, które szczególnie w tzw. grzybach funkcjonalnych mają pozytywny wpływ na organizm człowieka.

Grzyby funkcjonalne - co to?

Grzyby funkcjonalne to grupa grzybów, które nie tylko dostarczają cennych składników odżywczych, ale również posiadają właściwości prozdrowotne i terapeutyczne. Ich popularność stale rośnie, ponieważ coraz więcej badań naukowych potwierdza ich potencjał zdrowotny.

Grzyby funkcjonalne charakteryzują się obecnością związków biologicznie aktywnych, takich jak polisacharydy, peptydy, triterpeny, sterole, flawonoidy i inne, które przynoszą korzyści zdrowotne dla organizmu. Ważne jest zrozumienie, dlaczego nie wszystkie grzyby są uznawane za funkcjonalne (nazwy stosowane zamiennie to grzyby witalne lub grzyby lecznicze). To właśnie obecność określonych związków bioaktywnych decyduje o tym, czy grzyb może być sklasyfikowany jako funkcjonalny.

Jak wydobyć to co cenne?

Można powiedzieć, że grzyby chronią przed człowiekiem swoje cenne właściwości. Cenne substancje, takie jak polisacharydy i inne związki bioaktywne, trudno wchłaniają się do organizmu z przewodu pokarmowego ze względu na obecność ściany chitynowej w komórkach grzybów.

Ściana ta jest zbudowana z chityny, czyli polisacharydu, który jest trudny do strawienia przez człowieka. Dlatego też, gdy spożywamy surowe lub nieprzetworzone grzyby, substancje odżywcze i związki bioaktywne chronione przez ścianę chitynową mają ograniczoną dostępność dla naszego organizmu.

Aby zwiększyć wchłanianie cennych substancji z grzybów, konieczne jest przetworzenie ich poprzez gotowanie, suszenie, fermentację lub ekstrakcję. Te metody przetwarzania pomagają przełamać strukturę ściany chitynowej i uwolnić substancje bioaktywne, umożliwiając lepsze wchłanianie w przewodzie pokarmowym człowieka. Ekstrakcja wodno-alkoholowa pozwala wydobyć składniki aktywne zarówno podatne na działanie wody jaki i alkoholu. W niektórych laboratoriach wykorzystuje się także działanie ultradźwięków w celu wydobycia jeszcze większej liczby cennych substancji z grzyba.

Poznajcie się!

Poniżej przestawiamy najpopularniejsze grzyby funkcjonale, opis ich zdrowotnych właściwości wraz ze spisem badań naukowych na ich temat.

Lion's Mane

Reishi

Cordyceps

Chaga

Lion's Mane

Lion’s Mane (Soplówka jeżowata / Hericium erinaceus) to azjatycki grzyb, który od tysiącleci ceniony jest za swoje niezwykłe właściwości zdrowotne. Angielska nazwa (Lion’s Mane) – czyli lwia grzywa – trafnie opisuje jego wygląd, który przypomina białe, zwisające włosy. Soplówka jest również znana pod nazwą mądry grzyb (smart mushroom). Składniki aktywne zawarte w soplówce jeżowatej, jako jedne z niewielu naturalnych substancji mają dowiedzione naukowo działanie wspomagające układ nerwowy i stymulujące nerwy do wzrostu (NGF).

Lion’s Mane należy do grupy substancji zwanych nootropikami, które wspierają pracę mózgu. Grzyb ten przoduje w rankingach nootropików ze względu na swoją skuteczność i bezpieczeństwo stosowania.

Soplówka jeżowata zwiększa również neuroplastyczność mózgu, czyli jego zdolność do tworzenia i reorganizacji połączeń synaptycznych (czyli miejsc, w których komórki nerwowe w mózgu komunikują się między sobą poprzez przekazywanie sygnałów chemicznych). Jest to szczególnie istotne przy uczeniu się nowych rzeczy, ale też może wpływać na poziom serotoniny i dopaminy odpowiedzialnych za nasz nastrój.

Lion’s Mane swojego działania nie ogranicza do połączeń nerwowych w mózgu, badania wykazują, że potrafi regenerować neurony w całym organizmie. Soplówka ma jeszcze jedną specjalizację – jest nią układ pokarmowy. W badaniach wykazała zdolność do przyspieszania regeneracji błony śluzowej żołądka i pozytywnego wpływu na wrzody.

Działanie Lion's Mane:

Lepsze skupienie i pamięć

Badania sugerują, że związki bioaktywne w Lion's Mane, takie jak erinaceiny i hericenony, stymulują produkcję czynnika wzrostu nerwów (NGF), co przyczynia się do regeneracji neuronów i poprawy funkcji poznawczych, takich jak pamięć, uczenie się i skupienie. [1],[2],[3],[4],[5]

Mniej stanów lękowych

Badania sugerują, że Lion's Mane ma pozytywny wpływ na równowagę neuroprzekaźników, takich jak serotonina i dopamina, co przyczynia się do poprawy nastroju i redukcji objawów stresu i depresji oraz zmniejszeniem stanów lękowych [6],[7],[8],[9],[10].

Wsparcie układu nerwowego

Badania sugerują, że Lion's Mane ma właściwości neuroprotekcyjne, czyli chroni neurony przed uszkodzeniem. Hericydyna i erinaceiny, chronią neurony przed uszkodzeniami oksydacyjnymi i zapobiegają nagromadzeniu się amyloidów beta, redukując ryzyko wystąpienia chorób neurodegeneracyjnych [11],[12].

Ochrona układu pokarmowego

Badanie sugerują, że ekstrakt z soplówki jeżowatej działa osłonowo na błonę śluzową jelit i żołądka poprzez zwiększenie produkcji prostaglandyn, które mają właściwości ochronne. W badaniach na zwierzętach stwierdzono, że grzyb może również hamować produkcję kwasu solnego i redukować uszkodzenie błony śluzowej [13],[14].

Ciekawostka

Lion’s Mane jest jednym z najmodniejszych grzybów – pojawiał się w menu restauracji z gwiazdkami Michelin ze względu na jego niezwykłe podobieństwo tekstury i smaku do mięsa kraba.

Najlepsze połączenia

Przeciwwskazania

Dotychczas nie zaobserwowano żadnych skutków ubocznych podczas stosowania preparatów z soplówki jeżowatej. Nie ma żadnych doniesień dotyczących ich toksyczności.

Składniki aktywne

Reishi

Reishi (Lakownica żółtawa / Ganoderma lucidum) to azjatycki grzyb o długiej historii w medycynie tradycyjnej. Jego japońska nazwa “Reishi” oznacza “boski grzyb”. Reishi ma charakterystyczny wygląd; czerwony lub brązowy kapelusz i twardy, drewnopodobny trzon. Nazywany bywa grzybem nieśmiertelności i jest szeroko stosowany w medycynie tradycyjnej ze względu na liczne przekazy na temat korzyści zdrowotnych.

Reishi jest bogaty w bioaktywne substancje, takie jak polisacharydy, peptydy i triterpenydy, które mają wykazane naukowo działanie wzmacniające układ odpornościowy. Badania sugerują, że Reishi wspomaga układ immunologiczny organizmu, stymulując aktywność komórek odpornościowych i regulując odpowiedzi zapalne.

Składniki bioaktywne zawarte w lakownicy żółtawej wspomagają układ odpornościowy.

Reishi może także regulować ciśnienie krwi i poziom cholesterolu, a także wykazywać działanie przeciwnowotworowe i przeciwwirusowe. To dlatego Reishi w medycynie wschodniej używany jest wspomagająco u pacjentów z nowotworami. Badania wykazały, że połączenie suplementacji Reishi z chemioterapią lub radioterapią przynosiło lepsze efekty niż samo leczenie. Reishi to jeden z najlepiej przebadanych grzybów leczniczych – do tej pory opublikowano ponad 5000 artykułów naukowych na temat jego właściwości.

Działanie Reishi:

Wyciszenie, zdrowy sen

Grzyb Reishi zawiera składniki, takie jak polisacharydy, peptydy i triterpenydy, które działają na układ nerwowy i wpływają na procesy związane z odpoczynkiem i snem. Badania pokazują, że Reishi pomaga w redukcji stresu, poprawia jakość snu oraz skraca czas zasypiania [15],[16],[17],[18].

Mniej stanów lękowych

Reishi zawiera związki bioaktywne, takie jak kwas ganodowy, które wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające. Te substancje obniżają poziom stresu, co prowadzi do redukcji stanów lękowych i depresyjnych [19], [20].

Lepsza odporność

Reishi zawiera polisacharydy, triterpenydy, peptydy i sterole, które wzmacniają układ odpornościowy. Badania pokazują, że składniki te regulują funkcje immunologiczne organizmu, zwiększając aktywność komórek odpornościowych i wspierając produkcję przeciwciał [21],[22],[23],[24],[25],[26],[27],[28],[29].

Działanie antyalergiczne

Reishi wykazuje potencjalne działanie antyalergiczne. Badania sugerują, że składniki aktywne, takie jak polisacharydy, mogą zmniejszać objawy alergii poprzez modulację układu immunologicznego i redukcję stanu zapalnego [30].

Regeneracja wątroby

Reishi może wspomagać regenerację wątroby i regulację poziomu cholesterolu. Badania sugerują, że polisacharydy i triterpeny wykazują właściwości ochronne dla wątroby oraz wykazują zdolność do obniżania poziomu złego cholesterolu, co korzystnie wpływa na zdrowie serca [31],[32],[33],[34],[35],[36],[37],[38].

Ciekawostka

Według klasyfikacji Herbal Classic, opisującej działanie 365 roślin leczniczych wykorzystywanych w tradycyjnej medycynie chińskiej, Reishi zostało uznane za roślinę o najsilniejszym działaniu spośród wszystkich opisanych substancji, jednocześnie niewykazującą negatywnych skutków ubocznych!

Najlepsze połączenia

Przeciwwskazania

Preparatów na bazie Reishi nie powinno przyjmować się dłużej niż 3 miesiące. Po tym okresie należy zrobić przerwę. Osoby przyjmujące leki rozrzedzające krew powinny przed zastosowaniem Reishi skontaktować się z lekarzem.

Składniki aktywne

Cordyceps Militaris

Cordyceps (Maczużnik bojowy / Cordyceps militaris) to podgatunek grzyba Cordyceps. Odmiana militaris hodowana jest na podłożu zbliżonym do naturalnego środowiska i wykazano, że zawiera wielokrotnie więcej cennych substancji aktywnych (w tym kordycepiny) niż jego brat Sinesis.

W tradycyjnej medycynie chińskiej kordyceps jest ceniony ze względu na swoje potencjalne korzyści zdrowotne. Przypisuje mu się właściwości adaptogenne, immunomodulacyjne i antyoksydacyjne. Stosowany jest w celu zwiększenia ilości i energii, poprawy wytrzymałości, życia seksualnego, funkcjonowania układu oddechowego oraz ogólnego stanu zdrowia.

Cordyceps Militaris najbardziej znany jest ze swoich właściwości zwiększenia energii i redukcji zmęczenia. W odróżnieniu do Sinensis, Cordyceps Militaris zawiera duże ilości kordycepiny.

Cordyceps Militaris poprzez wspomaganie pracy płuc, zwiększa wykorzystanie tlenu do produkcji nośników energii w komórkach (ATP).

Cordyceps bywa nazywany himalajską viagrą, ze względu na swoje właściwości zwiększające libido. Związki organiczne kordycepsu mają bardzo podobny mechanizm do działania viagry – obniżają ciśnienie i rozluźniają mięśnie gładkie naczyń krwionośnych. Kordyceps jest grzybem chętnie suplementowanym przez sportowców. Działanie regulujące pracę układu oddechowego i układu krążenia sprawia, że Cordyceps może wspierać w sytuacjach stresowych, sprawiając, że jesteśmy bardziej odporni na wytrącenie z równowagi.

Działanie Cordyceps Militaris:

Więcej energii i lepsza wydolność

Maczużnik może pomóc w redukcji zmęczenia i zwiększeniu wydolności fizycznej, a dodatkowo wykazano, że cordyceps zwiększa VO2 max, czyli parametr decydujący o sprawności fizycznej człowieka [39],[40],[41],[42],[43],[44], [45].

Libido i płodność

W badaniach wykazano wpływ cordycepsu na produkcję hormonów płciowych i funkcjonowanie narządów płciowych zarówno u kobiet jak i u mężczyzn [46],[47],[48],[49],[50]

Wsparcie odporności

Cordyceps może stymulować układ odpornościowy poprzez aktywację komórek NK (naturalnych zabójców). [51],[52],[53],[54],[55],[56]

Obniżenie cholesterolu

Cordyceps przyczynia się do obniżenia poziomu LDL („złego” cholesterolu) i wzrostu poziomu HDL („dobrego cholesterolu”) oraz zapobiega powstawaniu stłuszczeń wątroby [57],[58].

Zdrowsze serce

Cordyceps zwiększa wydolność płuc i jednocześnie działa regulująco na serce, dzięki temu, że pozwala dostarczać więcej tlenu do krwi. Badania wykazały, że cordyceps może być pomocny w stanach arytmii serca [59]

Ciekawostka

Kordyceps w świecie zachodnim zyskał popularność w latach ‘90 jako legalny środek dopingowy. Chińskie biegaczki, stosujące kordyceps, pobiły kilka rekordów świata podczas Mistrzostw Świata w Lekkoatletyce w roku 1993 . Po licznych badaniach antydopingowych okazało się, że do ich osiągnięć przyczynił się “eliksir z kordycepsu” (w połączeniu z rygorystyczną wegańską dietą oraz intensywnym planem treningowym).

Najlepsze połączenia

Przeciwwskazania

Kordycepsu nie powinny przyjmować osoby cierpiące z powodu chorób autoimmunologicznych, osoby przyjmujące środki immunosupresyjne np. po transplantacji, w przypadkach zaburzeń krzepnięcia krwi, bezpośrednio przed (2 tygodnie) przed planowanym zabiegiem chirurgicznym.

Składniki aktywne

Chaga

Chaga (Błyskoporek podkorowy / Inonotus obliquus) to niezwykły grzyb nazywany tradycyjnie “darem od Boga”. Ceniony jest za wysoki poziomu przeciwutleniaczy które pomagają chronić przed wolnymi rodnikami, spowalniają starzenie się komórek i wspomagają organizm w zwalczaniu infekcji. Chaga jest jednym z lepszych źródeł przeciwutleniaczy w świecie natury – ma ich 3 razy więcej niż słynne jagody Acai.

Antyoksydanty pełnią kluczową rolę w spowalnianiu starzenie się komórek, zmniejszając stany zapalne, procesy nowotworowe i wspierając układ odpornościowy. Równocześnie chronią przed szkodliwym dla zdrowia stresem oksydacyjnym.

Błyskoporek podkorowy jest źródłem β-glukanu, polisacharydu, który stymuluje produkcję leukocytów, odpowiedzialnych za zwalczanie patogenów. Przyjmowanie tego składnika może poprawić stan zdrowia i odporność organizmu. Chaga wpływa na układ odpornościowy, wzmacniając go w przypadku osłabienia i hamując go, gdy odpowiedź immunologiczna jest nadmierna, co ma miejsce np. w chorobach autoimmunologicznych.

Działanie błyskoporka podkorowego:

Lepsza odporność

Badania sugerują , że Chaga może stymulować produkcję limfocytów i komórek NK (naturalnych “zabójców”), które są kluczowe dla zwalczania infekcji i chorób [60],[61],[62],[63]

Antyoksydacja

związki zawarte w Chadze, takie jak polifenole, flawonoidy i melaniny, wykazują właściwości przeciwutleniające, które mogą pomagać w ochronie przed stresem oksydacyjnym i uszkodzeniem DNA spowodowanym przez wolne rodniki, ma to wpływ na zdrowie, ale też na wygląd skóry [64], [65]

Działanie przeciwwirusowe

Chaga może upośledzać zdolność wirusa do wnikania do komórek docelowych, efekt w badaniach wykazano na wirusie opryszczki i wirusowym zapaleniu wątroby typu C [66],[67],[68],[69]

Regulacja cukru we krwi

Badania sugerują, że chaga może mieć korzystny wpływ na poziom cukru we krwi. Polisacharydy zawarte w Chadze mogą wpływać na metabolizm glukozy i insulinooporność, co może pomóc w utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi [70],[71]

Zdrowsza wątroba

chaga może chronić wątrobę przed uszkodzeniami toksycznymi, zmniejszać stany zapalne i poprawiać funkcję wątroby. w badaniach na zwierzętach na diecie wysokotłuszczowej, podawanie polisacharydów z chagi prowadziło do obniżenia poziomu całkowitego cholesterolu i triglicerydów [72]

Ciekawostka

Finlandia słynie z bardzo wysokiego spożycia kawy na mieszkańca. Podczas II wojny światowej, dostępność kawy była jednak mocno ograniczona – wtedy właśnie Finowie postanowili parzyć Chagę i taki napar pić zamiast kawy. Napar z kawy ma głęboki, czarny kolor i swoim ziemistym smakiem może przypominać mocną kawę. Stała się bardzo popularnym substytutem kawy dla mieszkańców tego regionu.

Najlepsze połączenia

Przeciwwskazania

Jedyne dotychczas zidentyfikowane przeciwwskazanie do stosowania błyskoporka podkorowego to jednoczesne stosowanie leków immunologicznych, takich jak cyklosporyny.

Składniki aktywne

Źródła

Królestwo grzybów